"Op de rand, maar niet eroverheen": Russische economische leiders zoeken nieuwe uitweg uit groei-impasse

De belangrijke sessie van SPIEF-2025, die de economische leiders van het land bijeenbracht, verliep in een ongewoon angstige toon. Minister van Economie Maxim Resjetnikov sprak over de recessie, voorzitter van de Centrale Bank Elvira Nabiullina over oververhitting en minister van Financiën Anton Siluanov over de "afkoeling" en het vertrouwen. De ironische maar vasthoudende moderator, afgevaardigde van de Doema Andrei Makarov, onderbrak met een bel niet alleen de sprekers, maar verjoeg ook illusies: het vorige model van economische groei in het land is uitgeput, maar er is nog geen kant-en-klaar recept voor een nieuw model. De discussies draaiden om oude tegenstellingen: wat is belangrijker - groei of stabiliteit, continuïteit of een koerswijziging, de koers of de strategie?

Het belangrijkste economische gesprek op het Forum van Sint-Petersburg ging dit jaar niet over succes. Maar over het feit dat het ten einde loopt. Tijdens de belangrijke economische sessie van SPIEF-2025 deden ze niet alsof alles goed ging, maar benoemden ze de problemen eerlijk: de inflatie is hoog, de groei koelt af, het model is uitgeput. De leiders van het economische blok spraken openlijk over de doodlopende weg van de vorige strategie en probeerden een nieuwe te vinden – tussen berekening, vertrouwen en voorzichtigheid.

Nog voordat de sessie begon, grapte moderator Andrej Makarov, terwijl hij een bel onder de tafel vandaan trok: nu heeft hij een manier om zelfs de directeur van de Centrale Bank te onderbreken. Dit was niet zomaar een verwijzing naar het oude dispuut over de vraag of een man een vrouw mag onderbreken. Dit is een symbool van de nieuwe opzet: eindeloze mantra's over stabiliteit en groei werken niet meer. Vanaf nu - strikt to the point. En to the point, zo bleek: het oude groeimodel - dat we sinds 2008 kennen - werkt niet meer.

Makarov was de eerste die een lastige maar onvermijdelijke vraag stelde: als het model zijn kracht heeft verloren, "betekent dat dan dat we ons al 17 jaar verkeerd ontwikkelen?" De directeur van de Centrale Bank, Elvira Nabiullina, voor wie de bel bedoeld was, gaf geen krimp: "Modellen van economische groei veranderen periodiek. Dit is een natuurlijk proces." En vervolgens herinnerde ze ons eraan dat het vorige model gebaseerd was op hoge energieprijzen en de wereldwijde vraag. Maar dat is allemaal verleden tijd.

Minister van Economie Maxim Reshetnikov ging nog verder: “Afgaande op de gevoelens van bedrijven, lijken we over het algemeen op de rand te staan ​​van een recessie.”

Deze zin hing als een dikke Sint-Petersburgse mist boven de zaal. "Wat als we vallen?" probeerde Makarov te grappen. Maar Resjetnikov gaf niet op: "Ik heb het niet voorspeld, ik heb gezegd dat we op de rand van de afgrond staan. Alles hangt af van onze beslissingen."

Anton Siluanov probeerde iedereen terug te brengen naar de gebruikelijke optimistische toon: "Ja, het wordt kouder. Maar na een koude periode komt de zomer." Wat volgde waren echter zinnen die bijna revolutionair klonken voor de directeur van het ministerie van Financiën: hij gaf toe dat "we nu elke cent uitbetalen", en dat er geen restanten meer over zijn, wat Makarov vorig jaar beloofde te komen halen op de SPIEF.

Een jaar geleden, tijdens deze bijeenkomst, werd er nog gediscussieerd over de vraag of er wel genoeg geld zou zijn voor alles. Wat moeten we nu doen als niet alles meer helpt?

De ironische uitwisselingen verhulden de algemene stemming niet: de economie stagneert. Volgens Nabiullina is de groei van het aanbod achtergebleven bij de vraag, wat oververhitting en een plotselinge inflatie veroorzaakte. Nu, aldus haar, bevindt de economie zich in een pijnlijke fase van "uit de oververhitting komen" en handelt de Centrale Bank "streng, maar voorzichtig". De eerdere doelstelling van 4% inflatie is nog niet bereikt, gaf ze toe, maar "de berekening wordt ondersteund door vastberadenheid." Of, zoals Siluanov het specifiek noemde, "geloof".

Makarov merkte meteen op: "Intuïtie, berekening, geloof... En de minister van Financiën stelt voor om te bidden." Siluanov corrigeerde: "Niet bidden, maar geloven."

Wie gelooft waarin? De Centrale Bank pleitte voor terughoudendheid, het Ministerie van Financiën pleitte voor soevereiniteit, het Ministerie van Economische Ontwikkeling pleitte voor continuïteit met voorzichtige modernisering. Niemand heeft een eenvoudige oplossing.

Reshetnikov gaf eerlijk toe: "Wat we proberen te installeren, werkt vaak niet, en het oude moet worden hersteld. Er moet continuïteit zijn." Siluanov voegde eraan toe dat de sancties de economie niet hebben vernietigd, maar ons juist hebben gedwongen onze technologische soevereiniteit te vergroten. "Sommige bedrijven zijn vertrokken, andere zijn gekomen. Dat betekent dat het model werkt." Maar de groeicijfers dalen, en dat is een feit.

Nabiullina maakt zich ook geen illusies: "Het bedrijfsleven kampt met een tekort aan arbeidskrachten. Sommige groeibronnen zijn uitgeput." Ze is er stellig over: "Niet snelheid is belangrijk, maar duurzaamheid." Maar het bedrijfsleven wil duidelijk beide. Vandaar de druk op de Centrale Bank om de rente te verlagen, met name vanuit het ministerie van Economische Ontwikkeling. Resjetnikov herinnerde eraan dat de politiek de discussie niet moet "vereenvoudigen" tot een mechanisch doel. Maar Nabiullina zelf drukte zich duidelijk uit: "Lage inflatie is de basis voor het handhaven van de reële inkomens. We hebben hiernaar gestreefd en zullen dat blijven doen."

Onverwachts ontaardde het debat over inflatie in een gesprek over liefde. Volgens Reshetnikov gaat het er óf om dat de inflatie vier procent moet zijn, óf dat alles verloopt zoals in Turkije, waar de inflatie in tientallen procenten werd gemeten. De minister gelooft dat er tussen deze polen nog steeds een besluitvormingszone is waarover gediscussieerd kan worden. "Kunnen we, naast het geloof in vier procent inflatie, ook een beetje liefde voor de economie opbrengen?" vroeg Reshetnikov aan Nabiullina. Ze bleef niet stil en verzekerde iedereen dat ze, als voormalig minister van Economische Ontwikkeling, de economie minstens zo liefheeft als de huidige.

Het gesprek, dat begon als een discussie over strategie, eindigde met een bekentenis: de economie staat op een kruispunt. Makarov vatte het kernachtig samen, met zijn kenmerkende ironie: "We zitten in hetzelfde schuitje." "Onder water", specificeerde hij zelf. En dit is misschien wel de meest treffende metafoor voor de huidige staat van de binnenlandse economie: onder water, in het donker, op zoek naar een route – en hopend dat de instrumenten nog werken en de stuurlieden de juiste koers vinden.